Zzp-docent Els geeft les en is onderwijscoach: ‘Het enige wat je meeneemt is jezelf, jij bent je dienst’
Waar de coronacrisis voor veel zzp’ers in het teken staat van stress en ‘overleven’, is het voor velen ook een tijd van bezinning, omscholing en het roer omgooien. En wat blijkt: steeds meer mensen beginnen als zzp’er in het onderwijs. In 2003 maakte Els Hijlkema al de stap naar het voortgezet onderwijs en is sinds 2008 interim docent Frans en Duits én onderwijscoach. Hoe ga je te werk als zzp’er in het onderwijs? En is het voor iedereen weggelegd?
In contact met Teach-In Group
“Ik was van mijzelf al vrij ondernemend, maar heb in 2008 toch een sprong in het diepe gemaakt. Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, alle belangrijke zaken geregeld: ik wilde aan de slag. Meteen ben ik in contact gekomen met Teach-In Group, een samenwerkingsverband tussen excellente onderwijsprofessionals en scholen door het gehele land, waar ik opdrachten kon vinden.”
Teach-In Group is al 16 jaar specialist in interim-onderwijsprofessionals. De oprichters komen zelf uit de zakelijke dienstverlening. In die branche is het hoogst normaal om de kwaliteit van het werk te meten. Is de klant tevreden, dan komt hij terug. Die aanpak projecteert Teach-In Group op het onderwijs en werd in 2005 direct bekroond. Met een verfrissende kijk en expertise werken zij nauw samen met scholen en docenten aan het behoud en verhoging van de professionaliseringsgraad in het onderwijs. Teach-In Group werkt, als enige organisatie in het Voortgezet Onderwijs, met een door de belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst waardoor docenten veilig in het onderwijs kunnen ondernemen.
Over Teach-In Group
Dat was (en is) voor Els een mooie stap geweest. “Teach-In Group kan docenten en onderwijsinstellingen met elkaar matchen. Ze komen achter jouw kracht en vaardigheden door het voeren van een persoonlijk gesprek en een assessment. Tijdens zo’n assessment ga je een les verzorgen buiten je eigen vakgebied. Je wordt direct uit je comfortzone gehaald. Zo kunnen zij zien hoe je met bepaalde situaties omgaat en hoe je contact is met leerlingen. Ik weet nog dat ik in een klas kwam met ontzettend vervelende leerlingen en het voelde alsof het ontzettend slecht ging. Uiteindelijk bleek het best mee te vallen. Je leert ontzettend veel dingen over jezelf.”
Na het assessment volgde er ook een sessie met een psycholoog. “Tijdens zo’n sessie houdt je een rollenspel waarbij je bijvoorbeeld situaties met vervelende collega’s naspeelt. Ook hier kan Teach-In Group zien hoe stevig je in je schoenen staat. Het was erg leerzaam.”
Een uitvoerige werving en selectieprocedure met o.a. een real-life assessment stelt Teach-In Group in staat om enkel met excellente interim-onderwijsprofessionals te werken. Deze interimmers onderscheiden zich niet enkel voor de klas maar zijn ook bijvoorbeeld toegevoegde waarde voor een school op het gebied van onderwijsontwikkeling of coaching.
Over Teach-In Group
Meer dan een opdrachtenbank
“Bij Teach-In Group wordt er dus gekeken naar wie je bent en wat je neerzet. Zo weten ze wat ze van je kunnen verwachten en beoordelen ze welke school bij je past. Je hebt elkaar daarin nodig. Teach-In Group zal je niet aanbieden bij een school die niet bij je past. De uitkomsten van het assessment worden meegenomen in de acquisitie en dit stelt Teach-In Group in staat om de juiste match te maken.”
“Bovendien heeft Teach-In Group als credo ‘Resultaat in het onderwijs meetbaar maken’. Dat sprak mij heel erg aan. Het deed me bijvoorbeeld denken aan hoe ik me aan vergaderingen stoor waarin je telkens dezelfde dingen bespreekt waar toch niks van gaat komen. Ik wilde die verandering maken.”
Coach & CouncELS
“Na een periode van lesgeven in Frans en Duits kreeg ik steeds meer feedback van docenten over de fijne gesprekken die ik met hen voerde, zowel privé als zakelijk. Daarnaast wist ik na een korte periode al veel te vertellen over leerlingen in bijvoorbeeld vergaderingen. Ik werd eigenlijk een soort van coach, en daar wilde ik iets mee doen.”Els besloot de tweejarige opleiding coach en counselling te volgen en heeft zich gespecialiseerd in het coachen van beelddenkers en hoogsensitieve personen wel of niet in combinatie met het onderwijs. “Het blijkt namelijk dat veel ‘algemene’ problemen van kinderen of docenten voortkomen uit deze karaktereigenschappen. Beelddenkers weten bijvoorbeeld vaak niet waar(mee) ze moeten beginnen of kunnen dromerig en ongeïnteresseerd overkomen. Een hoogsensitief persoon lijkt vaak verlegen, zijn intuïtief of zijn vaak erg moe. Ik geef workshops, coachsessies en trainingen aan docenten, zij-instromers, teamleiders en leerlingen om te leren hoe je met deze karaktereigenschappen het beste uit jezelf kunt halen en optimaal kan presteren. Daarnaast geef ik ook trainingen in effectieve communicatie met leerlingen.”
“Het belangrijkste in al mijn trainingen is dat mensen zichzelf gaan snappen. Waarom ze de dingen doen die ze doen en waarom ze steeds tegen dezelfde problemen aanlopen. Alleen dan kom je erachter hoe je de beste versie van jezelf kunt zijn.”
Opdrachten combineren
De werkzaamheden zijn voor Els goed te combineren. “Ik geef nog steeds les, maar heb ook opdrachten op persoonlijke titel. En van het een komt uiteindelijk ook weer het ander. Als ik, via Teach-In Group, tijdelijk lesgeef op een school, kan ik daarna soms ook nog mijn eigen ontwikkelde trainingen geven.”
“Een advies voor toekomstige zzp’ers in het onderwijs: schrijf je in bij een bureau als Teach-In Group om aan opdrachten te komen. Zij hebben zoveel contacten, waardoor je echt een groot netwerk voor jezelf kunt opbouwen. Ik zit nooit zonder opdrachten. Voordat onderwijsinstellingen je ‘inhuren’ willen ze je eigenlijk al een keer les hebben zien geven of beter leren kennen, Teach-In Group is dan een belangrijke schakel.”
“Op dit moment sta ik op drie scholen: in Amsterdam, Gouda en Twello. En dat is schakelen. Maar het enige dat je meeneemt is jezelf. Bedenk altijd goed waar je voor staat, wat je wilt en kunt. Jij bent je dienst.”
Teach-In Group werkt op dit moment samen met zo’n 250 streng geselecteerde interim-onderwijsprofessionals die bewust de keuze hebben gemaakt om zich als zelfstandig ondernemer in de onderwijsmarkt te profileren. Een zelfstandige docent bij Teach-In Group is zijn eigen baas. Dit betekent dat de gezagsverhouding binnen de uitdagende onderwijsprojecten ook anders is dan wanneer je in loondienst werkt op een school. Aangesloten docenten denken niet langer in fte, maar in uren. De onderwijsprofessionals bepalen zelf hoeveel uur zij werken en welke dagen dit zijn.
Over Teach-In Group
Niet voor iedereen weggelegd
Belangrijk om te vermelden is dat niet iedereen zomaar zzp’er in het onderwijs kan worden. Els vertelt: “In een week of twee moet je zicht hebben op de leerlingen voor je. Daarbij is het belangrijk om een band met de leerlingen te creëren. Je moet snel doorhebben hoe zaken binnen een bepaalde school lopen, hoe de wegen daar zijn, je moet kunnen inspringen, maar ook je eigen pad blijven volgen. Niemand wil dat je uit de pas loopt op die school. En belangrijk: transparant communiceren. Als ik ergens op een school binnenloop en ik zie dingen gebeuren dan vraag ik daar altijd naar. En soms wil ik dingen anders doen, want ik ben verantwoordelijk voor mijn taak. Dit communiceer ik dan met mijn teamleider.”
Els geeft een goed voorbeeld: “Een paar jaar geleden kwam ik als docent Duits op een school terecht waar kinderen ongelimiteerd toetsen konden herkansen om betere cijfers te halen. Ik was daar inmiddels al de 7e docent, maar wist nog niets van deze procedure. Tot het moment dat er een toets moest worden gemaakt, ik zag dat iedereen binnen een paar minuten klaar was. Ik was verbaasd, vroeg wat er aan de hand was en de kinderen zeiden: ‘Ja mevrouw, we doen het wel in de herkansing’. Ik wist niet wat me overkwam. Ik ben toen naar de directie gelopen en hoorde dat ze dit nou eenmaal al jaren zo deden. Door transparante communicatie en duidelijke onderbouwing heb ik het voor elkaar gekregen dat er geen herkansingen meer kwamen. Ook dat kan je als zzp-docent. Je bent heel effectief. Ook in bijvoorbeeld vergaderingen met collega’s. Je komt er als een nieuw persoon bij met een frisse blik, daar zijn scholen vaak mee geholpen. Maar zorg dan wel dat je band goed is met je collega’s, want dan nemen ze ook echt iets van je aan.”
Het fijne aan het werk als zzp’er
“Toen ik me bij Teach-In Group aanmeldde wist ik eigenlijk ook niet waar ik aan begon. Nu vind ik het zo’n geweldig leuke manier van werken. Als ik ergens heel lang zit ga ik me ‘vervelen’, ik heb veel nieuwe impulsen nodig en ben op zoek naar uitdaging voor mezelf. En of je als zzp’er alleen bent? “Ik ben erg sociaal en kan het prima zelf. Als het nodig is, vind je elkaar.”
“Ook als je privé door een lastige tijd gaat, kan het werk veel voor je betekenen”, vertelt Els. “Vorige week kwam ik blij thuis. Ik had een faalangsttraining gegeven aan kinderen. Ze bedankten mij enorm en zeiden dat ze er ontzettend veel aan hebben gehad. Mede door die faalangsttrainingen ben ik dit jaar op diezelfde school teruggevraagd. Ook liep er laatst een collega langs die zei: ‘Ik heb zoveel aan je handvatten gehad. Ik heb mensen bereikt in hun zijn.’ En dat vond ik zo fijn. In al mijn werkzaamheden wil ik de ander laten zien wie hij of zij is. Want daar kan je echt mee verder.”
ADD tov Beelddenken: stoornis tov eigenschap
De vraag die ik me de laatste tijd steeds vaker stel, is waarom er bij steeds meer leerlingen op de verschillende scholen waar ik kom als interim docent, onderzocht worden of er sprake is van de stoornis ADD!?
Als gespecialiseerd coach in beelddenken en interim docent zie ik leerlingen voor me die:
- het niet lukt om aan het werk te gaan. In eerste instantie geven deze leerlingen aan dat ze zich niet kunnen concentreren. Tijdens een gesprekje komt dan naar voren dat ze associatief denken en dus ‘wegdromen’. Dit gebeurt eigenlijk de hele dag door, tenzij ze zich ergens voor interesseren; Dan lukt het wel om focus te hebben. Het kan ook zijn dat ze niet aan het werk gaan omdat ze niet exact snappen wat ze moeten doen. Als een beelddenker de stof niet helemaal snapt, is hij geneigd te zeggen dat hij het helemaal niet snapt en hij zal dan ook niet aan het werk gaan.. Want “ik snap het toch niet”! Bij nader navragen blijkt dan vaak dat ze veel wel snappen, maar het nog niet helemaal kunnen doorgronden. Ze kiezen er dan vaak voor helemaal niets te doen in plaats van het risico te lopen dat ze het fout doen.
- het moeilijk vinden om te organiseren/ plannen. Ze ‘vergeten’ vaak van wat ze aan het doen waren, wat ze moesten doen of wat ze moeten meenemen. Dit is echter niet omdat ze niet kunnen organiseren, maar omdat de verschillende activiteiten te snel op elkaar gekomen zijn, niet duidelijk genoeg waren of niet als hun eigen verantwoordelijkheden gevoeld worden.
- hard werken voor school en toch geen goede cijfers halen. Vaak wordt er dan gezegd dat ze zich niet kunnen concentreren bij het leren of dat ze beter moeten leren. Als ik met een leerling een toets bespreek en vraag hoe het geleerd is, valt me op dat er vaak op een niet voor die leerling goede manier geleerd wordt. Ze lezen veelal de stof door, doen dat in een gunstig geval zelfs wel 5 keer en toch blijft de stof niet “hangen”. Ook omdat tijdens het lezen de aandacht steeds naar iets anders gaat. Vaak blijkt uit een gesprek met de leerling dat die gedachten dan afdwalen naar aanleiding van wat er net gelezen is. Maar als de stof in eigen woorden verwerkt wordt of als er tijdens het lezen van de stof tekeningen of schema’s gemaakt worden, blijkt dat de stof wel beter blijft ‘hangen’.
Als ik de kenmerken opsom van een ADD’er,* ( zie onderaan het artikel) dan blijkt dat deze precies overeenkomen met de kenmerken bij beelddenkers. Er is eigenlijk geen verschil, behalve dan dat een beelddenker zich wel kan concentreren als hij interesse heeft in de materie of als het nut ervan voor hem helder is. Let wel: ik beweer met dit artikel niet dat er geen één leerling is die ADD heeft als stoornis en baat heeft bij een medicijn. Maar als ik met die leerlingen praat die in mijn klassen ADD hebben en hiervoor medicijnen gebruiken, geven ze allemaal aan dat ze weliswaar meer rust in hun hoofd hebben, maar dat de bijwerkingen hun grote parten spelen. En dat die bijwerkingen voor een aantal niet opweegt tegen het voordeel.
Hoe fijn zou het zijn als we meer kijken naar wat deze leerlingen nodig hebben om adequater te functioneren in ons schoolsysteem en we als begeleiders/ docenten dus verder kijken dan het zichtbare gedrag. In plaats van met een medicijn een schijnrust creëren en ondertussen bijvoorbeeld de eigenheid van denken en de creativiteit in de manier van werken en denken de kop indrukken? En dan hebben we het nog niet over wat het met een kind doet als hij het etiket ‘stoornis ‘ opgeplakt krijgt.
Een gesprekje over wat er nu precies gebeurt als ze zich niet kunnen concentreren en het aanreiken van de juiste handvatten kan betekenen dat een leerling zichzelf kan blijven als uniek persoon in een lastige wereld en kan leren hoe hij als zichzelf de school kan doorlopen, in plaats van zich te moeten aanpassen door middel van een medicijn aan een systeem dat niet bij hem past en zelfs zijn manier van zijn onderdrukt.
* Eigenschappen die onder de stoornis ADD vallen. Opmerkelijk is dat het precies dezelfde kenmerken zijn die horen bij karaktereigenschap Beelddenken, als in dominantie in voorkeur voor het visueel verwerken van de wereld in zijn algemeenheid en op school de leerstof.
- ze hebben meer dan gemiddeld moeite om aan het werk te gaan.
- ze slagen er niet in de aandacht bij de taak te houden, behalve als deze in hun ogen interessant is.
- ze zijn vaak dromerig
- hyperfocus
- denken vaak ver vooruit en weten dan niet wat er nu aan de orde is
- geven te weinig aandacht aan details
- lijken niet te luisteren als ze aangesproken worden
- volgen aanwijzingen niet op, komen verplichtingen niet na
- raken vaak dingen kwijt, hebben niet juiste spullen bij zich
- stellen alles tot het laatste moment uit.
- komen vaak te laat.
- kunnen vaak niet vertellen wat er net geleerd is, ook al weten ze het wel
- reageren vaak met ‘vertraging’ op een prikkel van buitenaf. De informatie komt wel binnen, maar de verwerking duurt langer.
- moeite met ‘produceren’ van werk. Ze snappen het wel, maar krijgen het niet op papier.
- hebben relatief vaak dyslexie of dyscalculie.
Uiteraard zijn dit niet alle kenmerken. Wat ik met dit artikel zou willen bereiken is dat een grotere groep werknemers binnen het onderwijs, meer kennis krijgt van deze visuele manier van de wereld beleven en verwerken en open staat voor het aanreiken van de leerstof op zo’n wijze, door middel van handvatten die voor hen wel werken, dat deze leerlingen optimaal kunnen laten zien wat ze leren of geleerd hebben. want wat ze eenmaal weten, vergeten ze nooit meer! In de wetenschap dat alle leerlingen baat zullen hebben van een uitleg op school waarbij de stof in schema’s, stappenplannen of beelden gezet worden.
Coach & CouncELS geeft workshops/ trainingen “(h)erkennen beelddenken en hanteren van didactische handvatten” voor docenten en leerlingen.
